znaczna część obszaru NGR objęta jest ochroną przyrody w różnorodnej postaci; od pojedynczych drzew i głazów -pomników przyrody, przez użytki ekologiczne, rezerwaty, obszary Natura 2000, po park narodowy

Rezerwaty na obszarze NGR

rezerwat  przyrody Smolary, powierzchnia 143,11 ha (1990rok); Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie naturalnej roślinności torfowiskowej mechowisk, obfitującej w rzadkie gatunki mszaków.

rezerwat krajobrazowy – Kuźnik, o powierzchni 97,7 ha, utworzony w 1959 roku, Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych fragmentu lasu zróżnicowanego pod względem siedliskowym wraz z otaczającą roślinnością i rzadkimi gatunkami zwierząt. Szczególnie wyróżnia się tu kompleks ekosystemów tworzący typowy krajobraz pojezierny, z jeziorami o zróżnicowanej trofii, lasami różnych typów, źródliskami i torfowiskami.

rezerwat krajobrazowy wielkopolska dolina rurzycy – 896 ha

Celem ochrony jest zachowanie cennych zbiorowisk roślinnych, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz unikatowych krajobrazów przyrody wraz z urozmaiconą rzeźbą terenu, tj. naturalnych lasów rosnących na stromych zboczach, czystych jezior tworzących długie ciągi rynien oraz pagórkowatego terenu z meandrującą rzeką w głębokiej dolinie.

 Rezerwat przyrody Wilcze Błoto;

Torfowiskowy rezerwat o pow. 3,2  ha objęty ochroną ścisłą. Bezodpływowe, otoczone wydmami zagłębienie wypełnione wodą z kożuchem mchów torfowców. Występują dwa gatunki rosiczek, turzyca bagienna Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych zbiorowisk roślinności bagiennej i torfowiskowej.

użytki ekologiczne na obszarze NGR

użytki ekologiczne :

Uroczysko Krępsko – pow. 2,25 ha ; tereny podmokłe z elementami torfowiska przejściowego; siedlisko przyrodnicze i stanowisko rzadkich lub chronionych gatunków

Różewskie Łozowisko – pow. 1,1 ha. niewielkie zbiorniki astatyczne otoczone szuwarami i łożowiskami na granicy lasu i pól uprawnych, stanowiące miejsce bytowania ptactwa wodno-błotnego

szuwar śródpolny– 0,68 ha.ochrona miejsc bytowania ptactwa wodno- błotnego i płazów

Starorzecze Drawy o powierzchni 11 ha.

Jest to użytek ekologiczny o cennych wartościach przyrodniczych i krajobrazowych z uwagi na indywidualne cechy wyróżniające go spośród otaczającego krajobrazu; celem ochrony jest zachowanie wartości przyrodniczej i krajobrazowej z uwagi na indywidualne cechy wyróżniających go spośród otaczającego krajobrazu.

Użytek ekologiczny Torfowisko Dzierżążno, pow. 0,9 ha.

Śródleśne, niewielkie torfowisko przejściowe, niedaleko jeziora Dzierżążno połączone z jeziorem zarastającym kanałem. Dobrze uwodnione, jednak widoczne są oznaki czasowego przesuszenia w przeszłości. Roślinność torfowiskowa w dobrym stanie. Ochrona ptactwa błotno-wodnego wraz z cennymi gatunkami roślin oraz zachowanie wilgotnych, podmokłych i wodnych siedlisk przyrodniczych o dużych wartościach krajobrazowych.

Użytek ekologiczny Perkozowe Błota; pow. 4,05 ha.

Zarastające jezioro śródleśne z otaczającymi rozległymi szuwarami wielkoturzycowymi oraz młodymi, częściowo zasadzonymi drzewostanami olszowymi. Zarówno szuwary jak i drzewostan mocno zalane i niedostępne. Miejscami widoczne fragmenty dawnych wilgotnych ; ochrona ptactwa błotno-wodnego wraz z cennymi gatunkami roślin oraz zachowanie wilgotnych, podmokłych i wodnych siedlisk przyrodniczych o dużych wartościach krajobrazowych.

Użytek ekologiczny Nenufarowe Oczko I; pow. 6,8 ha

Śródleśne jezioro z przyległą nieużytkowaną łąką. Jezioro – eutroficzne z licznymi nymefeidami (żabiściek, grążel, grzybienie) oraz dość wąskim pasem szuwarów pałkowych, trzcinowych i wielkoturzycowych. Naokoło jeziora wąski pas olsu. Siedlisko przyrodnicze i stanowisko rzadkich lub chronionych gatunków.

Użytek ekologiczny Nenufarowe Oczko II; pow. 1,1 ha

Śródleśne jezioro z przyległą nieużytkowaną łąką. Jezioro – eutroficzne z licznymi nymefeidami (żabiściek, grążel, grzybienie) oraz dość wąskim pasem szuwarów pałkowych, trzcinowych i wielkoturzycowych. Naokoło jeziora wąski pas olsu. Ochrona ptactwa błotno-wodnego wraz z cennymi gatunkami roślin oraz zachowanie wilgotnych, podmokłych i wodnych siedlisk przyrodniczych o dużych wartościach krajobrazowych.

Użytek ekologiczny Nenufarowe Oczko III; pow. 1,5 ha

Śródleśne jezioro z przyległą nieużytkowaną łąką. Jezioro – eutroficzne z licznymi nymefeidami (żabiściek, grążel, grzybienie) oraz dość wąskim pasem szuwarów pałkowych, trzcinowych i wielkoturzycowych. Naokoło jeziora wąski pas olsu. Ochrona ptactwa błotno-wodnego wraz z cennymi gatunkami roślin oraz zachowanie wilgotnych, podmokłych i wodnych siedlisk przyrodniczych o dużych wartościach krajobrazowych.

Użytek ekologiczny Bagienna Dolina Bukówki ; pow. 50,73 ha

Użytek obejmuje tereny stanowiące łąki, pastwiska i nieużytki. Znajdują się na nim liczne zadrzewienia i zakrzewienia oraz dwa oczka wodne. W załączniku do uchwały wskazano również na występowanie płatów roślinności: grzybieni białych, rosiczki okrągłolistnej; ochrona ptactwa błotno-wodnego, rzadkich gatunków motyli, cennych gatunków roślin oraz zachowanie wilgotnych, podmokłych i wodnych siedlisk przyrodniczych o dużych wartościach krajobrazowych

Obszary chronionego krajobrazu

Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy – utworzony na 58 375 ha, z czego w powiecie pilskim znajduje się ponad 90% powierzchni – gmina Kaczory, Szydłowo i Piła. Większość obszaru chronionego stanowią lasy (50 640 ha), pozostała część to użytki rolne oraz wody.

Wielkie bogactwo walorów krajobrazowych stanowią: urozmaicona rzeźba terenu z rozległymi kompleksami leśnymi, malownicze głęboko wcięte doliny licznych rzek, moreny czołowe i doliny rynnowe z licznymi jeziorami, miejsca lęgowe i ostoje rzadkich i ginących zwierząt, m.in. tracza nurogęsi, orła bielika, orlika krzykliwego, żubra i bobra, oraz miejsca zlotów i przelotów żurawi, gęsi i kaczek. Obszar Wyróżnia się znaczną ilością obiektów objętych różnymi formami ochrony. Często spotykane są pomniki przyrody, wśród których wyróżniają się buki nad jez. Wielki Bytyń, stanowiące osobliwość natury.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka”.

 

Obszar ten utworzony został w 1998 roku. Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka” zajmuje powierzchnię 58 170 ha i rozciąga się na terenie gmin: Wronki (powiat szamotulski), Drawsko, Wieleń, Lubasz, Połajewo (powiat czarnkowsko – trzcianecki) i Ryczywół (powiat obornicki). Udział lasów w ogólnej powierzchni osiąga poziom 82,2%, udział wód – zaledwie 2,8%. Obejmuje on część Pojezierza Poznańskiego i Kotliny Gorzowskiej; w skład obszaru wchodzi znaczna część Puszczy Noteckiej z doliną rzeki Miały.

W systemie obszarów przyrodniczych regionu teren Puszczy Noteckiej łączy ze sobą dwa korytarze o znaczeniu międzynarodowym: Dolinę Noteci i Dolinę Warty.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Puszcza Notecka” wyróżnia się krajobrazem leśnym, sztucznie wprowadzonym na rozległych polach wydmowych. Puszcza jest zaliczana do regionów intensywnego rozwoju gospodarki leśnej. Najciekawsze elementy przyrodniczo-krajobrazowe tego obszaru stanowią: kompleks wydm śródlądowych, jeden z największych w Europie, rynnowa dolina rzeki Miały z licznymi jeziorami, duża powierzchnia borów sosnowych, bogata fauna z rzadkimi gatunkami zwierząt, m.in. wilk, bóbr, żuraw i rybołów.

obszary Natura 2000

Dolina Rurzycy

Dolina Rurzycy – obszar o powierzchni 1766,04 ha, utworzony na podstawie Dyrektywy Siedliskowej. Chroniony teren wzdłuż Doliny Rurzycy wyróżnia się kompleksem unikalnych, doskonale zachowanych źródlisk i torfowisk niskich, wyróżniających się w skali ponadregionalnej bogactwem flory i rzadkich fitocenoz torfotwórczych. Stwierdzono na tym obszarze 10 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Zajmują one około 50% terenu objętego ochroną.

 

Puszcza nad Gwdą

Puszcza nad Gwdą – obszar o powierzchni 77 678,9 ha, utworzony na podstawie Dyrektywy Ptasiej. Obejmuje dorzecze rzeki Gwdy. Występuje tu co najmniej 8 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 5 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Gatunkami lęgowymi są : dzięcioł czarny, gągoł, kania czarna i ruda, lelek, lerka, nurogęś, puchacz i rybołów

 

Ostoja Pilska

Obszar ten składa się z 9 izolowanych chronionych obszarów usytuowanych wokół Piły. Na terenie gminy Szydłowo leżą 4 z nich:

 1)Rynna Jezior Kuźnickich; fragment rynny glacjalnej od łęgów źródliskowych nad Zalewem Koszyckim, poprzez rezerwat przyrody “Kuśnik”, do Jeziora Kuźnik Czarny;  niewielkie śródleśne jeziora z towarzyszącymi im torfowiskami mszarnymi. Jeziora te reprezentują zarówno typ jezior dystroficznych – zwłaszcza jezioro Kuźniczek, czy Kuźnik Czarny, jak i bogatsze w węglan wapnia jeziora ramienicowe – Kuźnik Duży, Kuźnik Mały, czy Kuźnik Olsowy. Towarzyszą im torfowiska przejściowe, żywe torfowiska wysokie, rzadziej torfowiska wapienne o charakterze młak, torfowiska nakredowe oraz obydwa podtypy lasów i borów bagiennych. W obrębie rynny występuje największe skupienie populacji bażyny czarnej Empetrum nigrum w Wielkopolsce, w tym najbogatsza i jedyna owocująca populacja nad jeziorem Kuźnik Bagienny. Mniejsze powierzchnie w obrębie rynny zajmują siedliska grądów, kwaśnych buczyn, łęgów olszowo-jesionowych. Na uwagę zasługuje obecność gatunków: storczyka lipiennika , mchu sierpowca błyszczącego), ważki zalotki większej czy zimowiska ponad 500 nietoperzy, w tym  nocka Bechsteina Myotis bechsteinii, nocka dużego M. myotis i mopka Barbastella barbastellus, w ruinach browaru niedaleko Jeziora Rudnickiego.

3)Łęgi i grądy nad Gwdą poniżej Dobrzycy; zbocza doliny rzeki Gwdy poniżej wsi Dobrzyca. Terasy przyrzeczne zajęte są przez łęgi olszowo-jesionowe oraz przez łęgowe lasy wiązowo-jesionowe. Te ostanie reprezentowane są przez rzadko notowany w obszarach siedliskowych Wielkopolski, bogaty florystycznie, dobrze wykształcony, zagrożony wymarciem w regionie wiązowo-jesionowy łęg fiołkowy w podzespole Ficario-Ulmetum minoris violetosum odoratae. Wyższe partie zboczy i krawędzie doliny zajmują grądy.

8)Kwaśne dąbrowy Zawada-Koszyce – zwarty kompleks zwykle dobrze zachowanych kwaśnych dąbrów usytuowanych przy północno-zachodnich granicach Piły, pomiędzy Zalewem Koszyckim a droga krajową nr 11

Obszar  Natura 2000 „Puszcza Notecka” PLB300015. Obszar stanowi zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, będącym częścią pradoliny Eberswaldsko-Toruńskiej. Jest to największy w Polsce obszar wydm śródlądowych, o przeważającej wysokości 20-30 m, a maksymalnie sięgającej 98 m n. p. m. Wydmy porasta w 92% las sosnowy. Pozostałości drzewostanów naturalnych są objęte ochroną w rezerwatach przyrody (rezerwat Cegliniec) Na jego obszarze znajduje się ponad 50 jezior, pochodzenia wytopiskowego, z grubą warstwą mułu i zakwitami glonów. W zagłębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymują się torfowiska.

Na obszarze występuje co najmniej 30 lęgowych gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).

Teren Gminy Drawsko znajduje się na obszarze ważnym dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji Nr 11 „Puszcza Notecka”. Obszar ostoi Puszcza Notecka znalazł się w sieci ze względu na spełnienie następujących kryteriów:

  • Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000,
  • Jeziora, stawy i inne zbiorniki wodne o szczególnym znaczeniu dla ptaków w czasie migracji,
  • Skupiska par lęgowych błotniaka stawowego (minimum 5 par),
  • Zbiorniki wodne będące ważnymi noclegowiskami gęsi (skupiające regularnie powyżej 1000 os.) oraz żurawi (powyżej 100 os.),
  • Ważne żerowiska gęsi (skupiające regularnie powyżej 1000 os.) oraz żurawi (powyżej 100 os.).
  • Lasy Puszczy nad Drawą: obszar specjalnej ochrony (OSO)  powierzchnia całkowita 13542.0 ha

  • Obszar obejmuje większą część dużego kompleksu leśnego na równinie sandrowej, położonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominują bory sosnowe z domieszką brzozy, dębu i topoli. Zostały one znacznie przekształcone w wyniku prowadzenia gospodarki leśnej na tym terenie przez kilkaset lat. Jednakże pewne fragmenty lasów np. Melico-Fagetum, Luzulo pilosae – Fagetum zachowały swój naturalny charakter. W miejscach, gdzie teren jest pofalowany, wzgórza osiągają wysokość do 220 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna część ostoi, położona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej. Są tu liczne jeziora (największym z nich jest J. Ostrowieckie – 370 ha). W rzeźbie terenu odznaczają się meandry obu rzek, obramowane wysokimi skarpami.
    Charakterystyczną cechą tych rzek jest bystry prąd wywołany silnym spadkiem terenu. Ich koryta i doliny zachowały charakter zbliżony do naturalnego. Jeziora są zróżnicowane pod względem trofizmu wód, od dystroficznych przez mezotroficzne do eutroficznych.
    Występuje co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej,7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Jedna z najważniejszych ostoi puchacza oraz kilku gatunków ptaków drapieżnych w Polsce. Ważne zimowisko łabędzia krzykliwego (do 150 ptaków).
    W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK) i puchacza (PCK), co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: błotniak stawowy, bocian czarny, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), orlik krzykliwy (PCK), lelek, muchołówka mała, rybitwa czarna, rybołów (PCK), trzmielojad i gągoł; w stosunkowo wysokich zagęszczeniach (C7) występują: bąk (PCK), dzięcioł czarny, lerka, zimorodek i żuraw.
    Jesienią liczebność wędrujących żurawi przekracza 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2); w wysokim zagęszczeniu zimą (C2) występuje łabędź krzykliwy (do 150 osobników).
    Bogata fauna, m.in. silne populacje: bobra Castor fiber, wydry Lutra lutra, żółwia błotnego Emys orbicularis. Bogata ichtiofauna, a szczególnie reofilna fauna wodna z takimi zagrożonymi gatunkami jak: łosoś Salmo salar, minoga rzecznego Lampetra fluviatis, certy Vimba vimba, oraz stosunkowo liczne, i trwałe populacje gatunków rzadkich w naszym kraju, jak: głowacz białopłetwy Cottus gobio, strzebla potokowa Phoxinus phoxinus, pstrąg potokowy Salmo trutta fario i lipień Thymallus thymallus.
    Dobrze zachowane cenne zbiorowiska roślinne, bogate populacje wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin.

  •  

Uroczyska Puszczy Drawskiej: specjalny obszar ochrony (SOO) 9205.0 ha

Ostoja obejmuje większą część dużego kompleksu leśnego, położonego na równinie sandrowej, w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W miejscach, gdzie teren jest pofałdowany, wzgórza osiągają wysokość do 121 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna część ostoi, położona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej. Ich koryta i doliny zachowały charakter zbliżony do naturalnego. Obie rzeki meandrują, a doliny obramowane są wysokimi skarpami. Na wielu odcinkach rzeki płyną szybko ze względu na duży spadek terenu. Występują tu liczne jeziora (największym z nich jest Jezioro Ostrowieckie – 370 ha), zróżnicowane pod względem trofizmu wód: od dystroficznych przez mezotroficzne do eutroficznych.

W lasach dominują drzewostany sosnowe, jednak duży jest udział buczyn i dąbrów, a niektóre ich płaty mają charakter zbliżony do naturalnego. Jest to jeden z ważniejszych obszarów w Polsce ponieważ uroczysko Radęcin w Drawieńskim Parku Narodowym i kwaśne buczyny na zboczach doliny Drawy są jednymi z nielicznych w Polsce fragmentami buczyn o zachowanej naturalnej dynamice!

Dobrze zachowały się cenne siedliska przyrodnicze, w tym 23 z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Występują tu także liczne populacje wielu rzadkich i zagrożonych gatunków – 25 z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, m.in.: silne populacje: bobra, wydry, żółwia błotnego. Szczególnie bogata jest ichtiofauna, w tym reofilna fauna wodna, z zagrożonymi gatunkami, takimi jak: łosoś, minóg rzeczny, certa oraz stosunkowo liczne i trwałe populacje gatunków rzadkich w naszym kraju, jak: głowacz białopłetwy, pstrąg potokowy i lipień.

Obszar chronionego krajobrazu Puszcza nad Drawą ustanowiony został w 1989 r. Powierzchnia obszaru to 62200  ha. W gminie Krzyż leży niewielka część bo zaledwie 0.84 ha

 

Krajobraz jest zdominowany przez lasy gospodarcze z dominacją drzewostanów sosnowych. Region żyje z gospodarki leśnej. W okolicy Dzierżążna Człopy Wołowych Lasów i Tuczna są jednak także płaty pól. Najstarsze pamiątki kultury jakie znaleźć można na tym terenie są bardzo stare: to ślady mezolitycznego osadnictwa sprzed kilku tysięcy lat spotykane szczególnie licznie koło Tuczna i Człopy. Nieco młodsze są zagubione wśród lasów: kurhan na południe od Kuźnicy Żelichowskiej oraz średniowieczne grodziska nad jeziorem Kamień i w uroczysku Leśna Cisza.

Obszar rozciąga się po obu stronach rzeki Drawy w jej ujściowym odcinku. Cechuje go bogata rzeźba terenu wynikająca z budowy geologicznej podłoża, które składa się ze złożonej mozaiki czwartorzędowych utworów polodowcowych: glin zwałowych i przeważających powierzchniowo piasków sandrowych. W zagłębieniach i rynnach terenowych powstały płaty torfów. Pasmo wzniesień w okolicy Dzierżążna jest prawdopodobnie pochodzenia morenowego,  w okolicy Smolarni zachował się oz.  W okolicy Trzcianki i Dzierżążna na głębokości ok. 45 m ciągną się złoża węgla brunatnego.  W rzeźbie terenu zaznaczają się rynny polodowcowe zajęte przez jeziora i rzeki a także wydatna krawędź pradoliny Noteci podchodzącej po okolice Kuźnicy Żelichowskiej. Bardzo urozmaiconą rzeźbę ma teren między Dzierżążnem Małym a Rychlikiem (świadczą o tym liczne nazwy miejscowe takie jak: Bycze Górki, Zajęcze Góry, Diabelski Kocioł). W krajobrazie wyróżniają się także: dolina Człopicy ciągnąca się od Człopy po dolinę Noteci; dolina Drawy z wyraźnym systemem teras, dolina Cieszynki oraz dolina Runicy wraz z jeziorami tuczyńskimi. Malownicza jest rynna jezior ciągnąca się od Trzcianki po Straduń oraz Smolarnia z zachowanym wałem ozowym. Dominują gleby rdzawe na których rosną bory i bory mieszane. Północna i zachodnia cześć obszaru należy do zlewni rzeki Drawy:  dopływy  Płociczna,  Runica, Cieszynka i Szczyczna.  Leżą tu bardzo malownicze jeziora: Liptowskie i Tuczno na linii Runicy, Młyńskie, Kamień,  Załom i Dypa na linii Cieszynki oraz największe z nich – jezioro Szczuczarz przez które przepływa Szczyczna. Jezioro w charakterystycznym kształcie krzyża z porośniętą lasem lipowym  wyspą oraz z wysokimi zalesionymi brzegami należy do najpiękniejszych akwenów Pomorza Zachodniego. W dolinie Runicy i Cieszynki liczne są bijące spod ziemi źródła zasilające te rzeki. Są to jedne z ciekawszych obiektów źródliskowych na Pomorzu. W okolicy Tuczna dla ich ochrony utworzono dwa rezerwaty. Środkową cześć obszaru odwadnia Człopica płynąca szeroką w dużym stopniu odlesioną doliną i wpadająca do Drawy tuż przed jej ujściem do Noteci. I w jej systemie hydrograficznym trafiają się ładne źródła jak np. źródełko dopływu Modrzy bijące pod wzniesieniem zwanym Babią Górą. Wody z południowo-wschodniej części Obszaru odprowadza Bukówka z dopływami: Dzierżążką i Kamionką. Do tego systemu należą malownicze jeziora w okolicy Trzcianki. W zagłębieniach po lasach rozproszonych jest ponadto kilkadziesiąt jezior i oczek wodnych; każde z nich ma inny charakter i swój  urok. Większość z tych jeziorek otoczona jest malowniczymi torfowiskami.

Szczególnie ciekawe ekosystemy związane są z wodami. Wśród kilkudziesięciu jezior są akweny eutroficzne ale są i mezotroficzne jeziora o zielonobłękitnej wodzie z łąkami ramienic na dnie. Spokojne zatoczki jeziora Szczuczarz zarasta rzadka osoka aloesowata. Najrzadsze gatunki flory skupiają się na śródleśnych torfowiskach. Są wśród nich takie osobliwości jak turzyca strunowa i lipiennik Loesela. Jedną z większych osobliwości regionu są ekosystemy źródliskowe. W dolinach Cieszynki i Runicy bije łącznie kilkaset źródeł. Są wśród nich wysięki na których rozwinęły się kopułowe torfowiska (np. chronione w rezerwacie k. Tuczna na którym wiosną licznie zakwitają storczyki). Są także wypływy w których woda bije spod ziemi i spływa strumieniami do rzeki lub jeziora.

Obszar Natura 2000  Nadnoteckie Łęgi

Ostoja ptasia utworzona w celu ochrony krajobrazu i przyrody doliny dolnego biegu Noteci. Leży między miejscowością Wieleń, a ujściem rzeki Gwdy i zajmuje powierzchnię 16 058,10 ha, a jej szerokość waha się od ok. 500 m do 3,5 km. Pokrywają ją łąki zalewowe, torfowiska niskie, pośród których występują kanały i rowy odwadniające, niegdysiejsze koryta rzeczne oraz wypełnione wodą doły potorfowe. Ekosystem zależy od rocznego cyklu zmian poziomu wód. Licznie występują tu różnego rodzaju zakrzaczenia i zadrzewienia. Siedliska leśne stanowią obecnie ok. 4% powierzchni obszaru. Jest to ostoja ptasia o randze międzynarodowej, w której stwierdzono występowanie prawie 230 gatunków ptaków, z których występują co najmniej 23 gatunki z Załącznika I Dyrektywy Rady i 7-9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% krajowej populacji podróżniczka, kulika wielkiego oraz w znacznej ilości występuje też bąk, bocian biały, dziwonia, derkacz, remiz, rybitwa czarna, rzeczna, zimorodek, czajka, wiele kaczek i perkozów, a w okresie wędrówek – tysiące osobników gęsi zbożowej i białoczelnej. Z gatunków drapieżnych, które mają tu swoje tereny łowieckie, spotyka się takie gatunki jak: bielik, kania ruda i czarna, myszołów, błotniak łąkowy i stawowy, pustułka, orlik krzykliwy. Spośród ssaków najważniejszym gatunkiem obszaru jest bóbr.

Obszar Natura 2000  Dolina Noteci

Obejmuje znaczną część doliny Noteci między miejscowościami Wieleń a Bydgoszczą. Obszar o powierzchni 47 658,0 ha, leżący na wysokości od 37 do 50 m n.p.m. Obszar jest w większości zajęty przez torfowiska niskie, pokryte zalewowymi łąkami i trzcinowiskami, z enklawami zakrzewień i zadrzewień. Teren przecinają liczne kanały i rowy odwadniające. Częste są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe. Miejscami występują rozległe płaty łęgów. Łąki są intensywnie użytkowane. Wody śródlądowe (stojące i płynące) zajmują 2% obszaru, siedliska łąkowe i zaroślowe zajmują 85%, torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód – 2% powierzchni a siedliska leśne 6%. Siedliska rolnicze zajmują 5% obszaru. Obszar częściowo pokrywa się z ważną ostoją ptasią o randze europejskiej. Występują tu 22 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Obszar obejmuje bogatą mozaikę siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (11 typów), z priorytetowymi lasami łęgowymi i dobrze zachowanymi kompleksami łąkowymi. Notowano tu 8 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Ostoja jest ważnym korytarzem ekologicznym o randze międzynarodowej. W granicach ostoi utworzono: Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci (13100 ha; 1989); 2 rezerwaty przyrody: Czapliniec Kuźnicki (5,45 ha; 1988), Łąki Ślesińskie (42 ha; 1975).

Występujące typy siedlisk

·         starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne,

·         zalewane muliste brzegi rzek,

·         suche wrzosowiska),

·         murawy kserotermiczne i ciepłolubne murawy ,

·         górskie i niżowe murawy bliźniczkowe ,

·         zmiennowilgotne łąki trzęślicowe,

·         ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne ,

·         łąki selemicowe ,

·         niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie,

·         łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ,

·         olsy źródliskowe,

·         kwaśne buczyny,

·         żyzne buczyny,

·         grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny,

·         łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe,

·         ciepłolubne dąbrowy,

Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe): batalion, bączek     ,bąk, bielik, błotniak łąkowy, błotniak stawowy, bocian biały, boleń, bóbr europejski, czerwończyk fioletek, derkacz, dubelt, dzięcioł czarny, gąsiorek, gęś białoczelna, głowacz białopłetwy, jarzębatka, kania czarna, kania ruda, kropiatka, kumak nizinny, łabędź czarnodzioby, łątka turzycowa, orlik krzykliwy, ortolan, piskorz, podróżniczek, rybitwa czarna, świergotek polny, wydra, zielonka, zimorodek, żuraw    

Obszar Natura 2000  Dolina Miały

Obszar Dolina Miały ma ponad 6 km długości, leży na obszarze wydmowym Puszczy Noteckiej, między wsiami Miały i Mężyk. Po obu stronach rzeki Miały położone są lasy łęgowe, miejscami przechodzące w olsy. Równolegle do północnego brzegu rzeki położone jest jezioro Święte. Powierzchnia torowisk mszarnych wokół niego wynosi aż 27 ha. W granicach ostoi znajdują się również płytkie jeziora eutroficzne z szerokimi strefami szuwarowymi w otoczeniu łęgów olszowych. Są to jeziora: Wielkie, Małe, Księże i Bąd. Teren doliny Miały nosi wyraźne ślady przekształcenia w wyniku rozległego pożaru oraz następującej po nim eutrofizacji i zakłóceniu stosunków wodnych, które miały miejsce w latach 90-tych. Chronione są m.in.  aldrowanda pęcherzykowata oraz cenne siedliska – torfowiska nakredowe z kłocią wiechowatą. Aldrowanda występuje najliczniej w strefie przejściowej między zbiorowiskami szuwaru wysokiego, a torfowiskiem. Obszar wyróżnia się dużą różnorodnością siedlisk, najistotniejsze to torfowiska nakredowe, torfowiska alkaliczne, jeziora ramienicowe i zbiorowiska włosieniczników. Ostoja jest ważnym miejscem występowania zbiorowisk rzadkich i ginących na terenie Wielkopolski, m.in. odnotowano aż 12 gatunków chronionych torfowców, oraz obecność 5 gatunków zagrożonych ramienic, związanych z jeziorami i strefami podmokłymi torfowisk.

Największym bogactwem tego obszaru jest piękno przyrodnicze, które zachęca do odpoczynku na łonie natury. Możemy wybrać aktywną formę turystyki, począwszy od pieszych i rowerowych wycieczek, kończąc na turystyce kajakowej. Miała jest dostępna dla kajaków od wsi Hamrzysko, położonej 8 km poniżej źródeł rzeki. W górnym biegu łączy ze sobą 9 bardzo malowniczych, rynnowych jezior, w środkowym mija niewielkie wsie i porusza kilka młynów. Jest zatem szlakiem miejscami nieco trudnym i dość uciążliwym z uwagi na wspomniane młyny

Występujące typy siedlisk:

  • starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
  • niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie,
  • torfowiska przejściowe i trzęsawiska,
  • torfowiska nakredowe
  • lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe,

Ważne dla Europy gatunki zwierząt: bóbr europejski, czerwończyk fioletek, czerwończyk nieparek, kumak nizinny, wydra, zalotka większa.

Obszar Natura 2000  Dolina Bukówki

Obszar położony jest w dolinie Bukówki, dopływu Drawy, około 6 km na północny zachód od centrum Wielenia. Zawiera dobrze zachowane łęgi i grądy, w tym grądy z bukiem i kwaśne buczyny na stromych fragmentach zboczy doliny. Na skrzydłach doliny są również fragmenty brzezin bagiennych i torfowiska. Dość obszerne bagienne szuwary są ostoją bezkręgowców. Znajduje się tu stanowisko poczwarówki zwężonej i bogata fauna ważek.

Występujące typy siedlisk:

  • starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
  • naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne,
  • torfowiska alkaliczne,
  • kwaśne buczyny
  • grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny,
  • bory i lasy bagienne i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne
  • lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe,
  • sosnowy bór chrobotkowy,

Ważne dla Europy gatunki zwierząt: poczwarówka zwężona, trzepla zielona, zalotka większa.

Obszar Natura 2000  Uroczyska Puszczy Drawskiej

Obszar obejmuje część dużego kompleksu leśnego, położonego na równinie sandrowej, w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W miejscach, gdzie teren jest pofałdowany, wzgórza osiągają wysokość do 121 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna część ostoi, położona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej. Ich koryta i doliny zachowały charakter zbliżony do naturalnego. Obie rzeki meandrują, a doliny obramowane są wysokimi skarpami. Na wielu odcinkach rzeki płyną szybko ze względu na duży spadek terenu. Występują tu liczne jeziora (największym z nich jest Jezioro Ostrowieckie – 370 ha), zróżnicowane pod względem trofizmu wód: od dystroficznych przez mezotroficzne do eutroficznych. W lasach dominują drzewostany sosnowe, jednak duży jest udział buczyn i dąbrów, a niektóre ich płaty mają charakter zbliżony do naturalnego. Jest to jeden z ważniejszych obszarów w Polsce ponieważ uroczysko Radęcin w Drawieńskim Parku Narodowym i kwaśne buczyny na zboczach doliny Drawy są jednymi z nielicznych w Polsce fragmentami buczyn o zachowanej naturalnej dynamice!
Dobrze zachowały się cenne siedliska przyrodnicze. Występują tu także liczne populacje wielu rzadkich i zagrożonych gatunków – 25 z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, m.in.: silne populacje: bobra, wydry, żółwia błotnego. Szczególnie bogata jest ichtiofauna, w tym reofilna fauna wodna, z zagrożonymi gatunkami, takimi jak: łosoś, minóg rzeczny, certa oraz stosunkowo liczne i trwałe populacje gatunków rzadkich w naszym kraju, jak: głowacz białopłetwy, pstrąg potokowy  i lipień.

Obszar Natura 2000  Lasy Puszczy nad Drawą

Obszar obejmuje większą część dużego kompleksu leśnego na równinie sandrowej, położonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. W lasach dominują bory sosnowe z domieszką brzozy, dębu i topoli. Zostały one znacznie przekształcone w wyniku prowadzenia gospodarki leśnej na tym terenie przez kilkaset lat. Jednakże pewne fragmenty lasów np. zachowały swój naturalny charakter. W miejscach, gdzie teren jest pofalowany, wzgórza osiągają wysokość do 220 m. Najcenniejszym przyrodniczo obszarem jest centralna część ostoi, położona w widłach rzek: Drawy i Płocicznej. Są tu liczne jeziora (największym z nich jest J. Ostrowieckie – 370 ha). W rzeźbie terenu odznaczają się meandry obu rzek, obramowane wysokimi skarpami.
Charakterystyczną cechą tych rzek jest bystry prąd wywołany silnym spadkiem terenu. Ich koryta i doliny zachowały charakter zbliżony do naturalnego. Jeziora są zróżnicowane pod względem trofizmu wód, od dystroficznych przez mezotroficzne do eutroficznych.
Występuje co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej,7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Jedna z najważniejszych ostoi puchacza oraz kilku gatunków ptaków drapieżnych w Polsce. Ważne zimowisko łabędzia krzykliwego (do 150 ptaków). W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK) i puchacza (PCK), co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: błotniak stawowy, bocian czarny, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), orlik krzykliwy (PCK), lelek, muchołówka mała, rybitwa czarna, rybołów (PCK), trzmielojad i gągoł; w stosunkowo wysokich zagęszczeniach (C7) występują: bąk (PCK), dzięcioł czarny, lerka, zimorodek i żuraw. Jesienią liczebność wędrujących żurawi przekracza 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2); w wysokim zagęszczeniu zimą (C2) występuje łabędź krzykliwy (do 150 osobników).Bogata fauna, m.in. silne populacje: bobra, wydry, żółwia błotnego. Bogata ichtiofauna, a szczególnie reofilna fauna wodna z takimi zagrożonymi gatunkami jak: łosoś, minoga rzecznego, certy, oraz stosunkowo liczne, i trwałe populacje gatunków rzadkich w naszym kraju, jak: głowacz białopłetwy, strzebla potokowa, pstrąg potokowy i lipień.
Dobrze zachowane cenne zbiorowiska roślinne, bogate populacje wielu rzadkich i zagrożonych gatunków roślin.

Obszar Natura 2000  Puszcza Notecka

Ogromny obszar leśny (drugi pod względem wielkości w Polsce); ostoja rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, ptaków i ssaków. Jest to jedyna w ostatnich latach, stała ostoja wilka w zachodniej Polsce. Występuje tu 9 gatunków storczyków. Obszar stanowi zwarty, jednolity kompleks leśny w międzyrzeczu Noteci i Warty, części pradoliny Eberswaldsko-Toruńskiej. Jest to równina akumulacyjna w znacznym stopniu przekształcona przez wiatry, które usypały tu, największy w Polsce, zespół wydm śródlądowych, o wysokości 20-30 m, a maksymalnie dochodzący do 98 m n.p.m. W środkowej części obszaru uformowały się wały o przebiegu południkowym, leżące w odległości 500-600 m od siebie. W części wschodniej wydmy mają kształt paraboliczny. Wydmy pokryte są monotonnym, jednowiekowym lasem, głównie sosnowym (92%), posadzonym tu po wielkiej klęsce w okresie międzywojennym, spowodowanej pojawieniem się szkodników owadzich. Pozostałości drzewostanów naturalnych są chronione w rezerwatach np. w rezerwacie Cegliniec. Na terenie ostoi znajduje się ponad 50, raczej płytkich jezior pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grubą warstwą mułu i zakwitami glonów. W zagłębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymują się także torfowiska, na ogół w pewnym stopniu przekształcone. Występuje co najmniej 30 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% populacji krajowej bielika, kani czarnej i kani rudej oraz co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk, podgorzałka, puchacz, rybołów , trzmielojad, gągoł, nurogęś; w stosunkowo wysokiej liczebności występuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i żuraw. W okresie zimy występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego bielika.

 

Drawieński Park Narodowy

Drawieński Park Narodowy

Niewielka część gminy leży na obszarze DPN (381 ha z powierzchni gminy)  oraz jego otuliny (1526 ha). Są to tereny przy ujściowym odcinku rzeki Płocicznej, lewego dopływu Drawy.